Maliyet artışları ve finansmana erişimde yaşanan sıkıntılar nedeniyle siparişleri Avrupalı rakiplerine kaptıran gemi inşa sektörüne bir darbe de KDV muafiyetinin kalkmasıyla geldi.

Gemi inşa sanayinde daralma hızlandı. Artan maliyetler ve finansmana erişimde yaşanan zorluklara KDV yükü de eklenince, sektörde istihdam kayıpları da başladı. Gemi Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, 2025 yılında kayıpların artmasından endişe duyduklarını belirterek, gemi inşa gibi yüksek teknolojili üretim yapan sektörlerin desteklenmesi gerektiğini ifade etti.

Yüksek teknolojiye sahip özel amaçlı gemi inşasında küresel liderlerden olan ve bu alanda dünyada birçok ilke imza atan Türk tersaneleri, artan işçilik maliyetleri ve finansmana erişimde yaşanan zorluklar nedeniyle siparişleri Avrupa ülkelerine kaptırmaya başlamıştı. Bu yıl ihracatta başlayan daralma eğilimi son aylarda hızlandı. Türkiye’nin gemi ve yat ihracatı kasım ayında yüzde 41’in üzerinde daralarak 152,7 milyon dolar olarak gerçekleşti. 11 ayda sektörün ihracatı yüzde 1,5 azalarak 1,7 milyar dolarda kaldı. GYHİB Başkanı Cem Seven, yılsonunda yıllık daralmanın kaçınılmaz olduğuna işaret etti. Sektör 2023 yılında 2022’ye göre ihracatını yüzde 33,6 artarak 1 milyar 940 milyon doların üzerine çıkarmıştı.

KDV düzenlemesi, şok etkisi yarattı

Gemi Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, maliyet artışlarıyla mücadele ederken bir de KDV şokuyla karşılaştıklarını dile getirerek, şu bilgileri verdi: “31 Ekim 2024 tarihinde Resmi Gazetede Yayınlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği ile boyu 24 m’den küçük olan ve ihraç edilmek üzere inşa edilen yelkenli, kotra, palamar botu, pilot botu gibi deniz araçlarının inşa aşamasında ithal ya da yerli ekipmanlar ile de işçilik ödemelerinde KDV istisnası kaldırılmıştı. Bundan böyle boyu 24 metreden küçük olan bu tekneler inşa aşamasındaki bütün alımlar KDV’ye tabii olacak. Yüklendikleri KDV tutarını ihracat gerçekleştikten sonra iade alabilecekler. Ancak teknelerin inşa süresi uzun süreceği için enfl asyon nedeni ile KDV tutarları değer kaybedecek. Üreticiler bu kaybı ürün fiyatının üzerine eklemek zorunda kalacaklarından rekabetçi fiyat oluşturmaları daha da zorlaşacak.”

Sipariş yağıyor ama masadan dönüyor

GYHİB Başkanı Cem Seven, çevreci dönüşüm nedeniyle özel amaçlı gemilerde küresel talebin çok yüksek olduğunu ve bu sayının giderek arttığını vurgulayarak, “Türkiye’ye de sipariş yağıyor. Ancak, fiyatta İspanya yla bile rekabet edemediğimiz için görüşmeler masada kalıyor. İmza sözleşmesini tamamladığımız yeni sipariş neredeyse yok” dedi. Cem Seven, yaşanan sıkıntılar nedeniyle 2025’ten de umutsuz olduklarını belirterek, “Önlem alınmazsa gelecek yıl gemi ve yat ihracatının 1 milyar 600 milyon doları bile yakalayamayacağını öngörüyoruz” diye konuştu.

Sektör istihdamı iki ayda yüzde 5’ten fazla azaldı

Gemi Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, daha önceki açıklamalarında daralmanın hızlanması halinde sektörde istihdam kayıplarının kaçınılmaz olduğunu dile getirmişti. Sektörde korkulan oldu ve istihdamda küçülme başladı.

Cem Seven, “Yakın bir döneme kadar istihdamını sürekli arttıran bir sektördük. Ancak maliyet artışları ve düşen siparişlerle bunu koruyabilmek kolay değil. İşçilik maliyetlerimiz son 1 yılda Euro bazında yüzde 100’ün üzerinde arttı. Yüksek enflasyon karşısındaki düşük kur ile BDDK’nın döviz/TL kredi kararı kaynaklı sıkıntılar devam ediyor. Bir de tüm bunlara KDV yükü eklenince sektör son iki ayda istihdamını yüzde 6’ya yakın azaltmak zorunda kaldı” açıklamasını yaptı. Seven, sektörde yeni yatırımların da durduğunu, sanayicilerde yatırımı yurt dışına kaydırma eğiliminin de devam ettiğini söyledi.

Aysel YÜCEL – EKONOMİM.COM

LOJİPORT