IATA verilerine göre havayollarının toplam gelirleri ilk kez 1 trilyon doları geçecek. Yolcu sayısı da yüzde 6,7’lik artışla ilk kez 5 milyarın üzerine çıkarak 5.2 milyar olacak. Hava kargoda ise 72.5 milyon ton hacim ve 157 milyar dolar gelir bekleniyor.

THY ve Pegasus da­hil dünyada 340 ha­va yolu şirketini çatı­sı altında toplayan ve küresel yolcu trafiğinin yüzde 80’ini temsil eden Uluslararası Ha­va Taşımacılığı Birliği (IATA) maliyet ve tedarik zinciri zor­luklarının yaşandığı bir dö­nemde 2025 yılı küresel hava­yolu endüstrisi için temkinli bir mali görünüm açıkladı.

İsviçre’nin Cenevre kentin­de gerçekleşen IATA Küresel Medya Toplantısı’nda açıkla­nan verilere göre toplam en­düstri gelirlerinin 2025 yı­lında 1 trilyon 7 milyar dola­ra ulaşması bekleniyor. Bu, 2024’e göre yüzde 4,4’lük bir artış anlamına gelirken, en­düstri gelirleri ilk kez 1 trilyon doları aşacak. Toplam gider­lerin ise yüzde 4 artarak 940 milyar dolara ulaşması bek­leniyor. Yolcu sayısının 2024 yılına göre yüzde 6,7’lik artış­la ilk kez 5 milyar sayısını ge­çerek 2025 yılında 5,2 milyara çıkacağı öngörülüyor.

Hava kargo hacminin ise 2024’e göre yüzde 5,8 artışla 72,5 milyon tona ulaşacağı ön­görülüyor. 2025 yılında net ka­rın yüzde 3,6 net kar marjı ile 36,6 milyar dolar olması, yolcu başına ortalama net kârın da 7 dolar olması bekleniyor. Bu ra­kam 2023’teki 7,9 dolarlık en yüksek seviyesinin altında ka­lırken, 2024’teki 6,4 dolarlık rakama göre kısmi bir iyileş­meyi temsil ediyor. 2025’te fa­aliyet kârının yüzde 6,7’lik net faaliyet marjı için 67,5 milyar dolar olması bekleniyor.

Küresel ekonominin yüzde 1’i

Toplantıda küresel sivil ha­vacılık sektörünün genel bir değerlendirmesini yapan IA­TA Genel Direktörü Willie Walsh, ,düşük petrol fiyatla­rından avantaj yarattığı bir ortamda,havayollarının do­luluk oranlarını ortalama yüzde 83’ün üzerinde tutar­ken, maliyetleri sıkı bir şekil­de kontrol etmeye çalıştığını, karbonsuzlaştırmaya yatırım yaparken ve olağanüstü pan­demik toparlanmanın ardın­dan daha normal büyüme se­viyelerine dönüşü yönetmeye odaklandığını söyledi.

Walsh, “Tüm bu çabalar, kalıcı teda­rik zinciri zorlukları, altyapı eksiklikleri, zahmetli düzen­lemeler ve artan vergi yükü gibi havayollarının kontrolü dışında olan karlılık üzerin­deki çeşitli engelleri azaltma­ya yardımcı olacaktır” dedi. 2025’te sektör gelirlerinin ilk kez 1 trilyon doları aşacağını hatırlatan Walsh “Bir trilyon dolar önemli bir büyüklük ve küresel ekonominin neredey­se yüzde 1’i. Bu, havayolları­nı stratejik olarak önemli bir endüstri haline getiriyor. An­cak havayollarının faiz ve ver­gilerinden hiç bahsetmeden sektörün 940 milyar dolarlık maliyet taşıdığını unutmayın. Sadece yüzde 3,6’lık bir net kâr marjını korumaya çalışı­yoruz” şeklinde konuştu.

IATA Başekonomisti Maria Owens Thomsen de havayolu endüstrisinde yaratılan istih­damının 2025 yılında 3,3 mil­yona çıkmasının beklendiğini açıkladı. Thomsen, “Havayol­ları, 86,5 milyon kişiyi istih­dam eden ve 4,1 trilyon dolar­lık ekonomik etki yaratan ve küresel GSYİH’nın (2023 ra­kamları) yüzde 3,9’unu oluş­turan küresel havacılık de­ğer zincirinin ana çekirdeğini oluşturuyor. Havacılıkla sağ­lanan ivme tüm sektörlerde büyüme için ekonomik bir ka­talizör işlevi görüyor” değer­lendirmesinde bulundu.

Gelirlerin yüzde 70’i yolculardan

Gelirlerin 2025 yılında yüzde 4,4 artarak 1,007 tril­yon dolara ulaşması bekleni­yor. Yolcu gelirlerinin 2025 yılında yan hizmetlerden 145 milyar dolar (toplam gelirle­rin yüzde 14,4’ü) ile 705 mil­yar dolara (toplam gelirin yüzde 70’i) ulaşması bekleni­yor. 2025’te ortalama uçak bi­letinin 380 dolar düzeyinde olacağı tahmin ediliyor.

Yol­cu talebinin (RPK) 2025 yı­lında yüzde 8 oranında art­ması bekleniyor ve bu da bek­lenen yüzde 7,1’lik kapasite artışının (ATK) önünde bu­lunuyor. Uçak kalkışlarının 2024’e göre yüzde 4,6 artışla 40 milyona ulaşacağı ve orta­lama doluluk oranının arta­cağı hesaplanıyor.

2025 yılında kargo gelir­lerinin ise 157 milyar dola­ra ulaşacağı ve bu rakamın da toplam gelirler içinde yüzde 15’6’lık bir pay oluşturacağı öngörülüyor. Hava kargo için 2025 olumlu bir tablo çizer­ken kargo talebinin de yüzde 6 büyümesi bekleniyor.

Petrol dışındaki maliyetler artıyor

Havacılıkta giderlerin 2025’te yüzde 4,0 artarak 940 milyar dolara çıkması bek­leniyor. IATA analizine gö­re 2024’te yakıt dışında genel olarak daha yüksek maliyetler görüldü ve bu da marjlar üze­rinde baskı oluşturdu. Temel maliyet sorunları arasında yo­ğun maaş baskısı ve 2024’te çeşitli havayolu çalışanları­nın greviyle ilgili tek seferlik harcamalar yer aldı. Ek olarak, yaşlanan küresel filo nedeniy­le bakım maliyetlerinde kes­kin bir artış oldu. Genel yakıt dışı birim maliyetler 2024’te yüzde 1,3 artarak toplam 643 milyar dolara ulaştı. Ya­kıt maliyetlerinin toplam gi­derler içindeki payının yüzde 28,9’dan yüzde 26,4’e ineceği hesaplanıyor. 2025 yılında ya­kıt dışı birim maliyet artışları­nın ise yüzde 0,5 ile sınırlı ka­larak 692 milyar dolara ulaş­ması bekleniyor.

Yakıt dışı maliyetlerin en bü­yük bölümünü ise işçilik ma­liyetleri oluştururken, 2025’te işgücü maliyetlerinin 2024’e göre yüzde 7,6 artarak toplam 253 milyar dolar olması bekle­niyor. Sektör toplamında işgü­cünün yüzde 4 artarak 3,3 mil­yon kişiye ulaşacağı tahmin ediliyor.

Tedarik zincirindeki sorunlar teslimatlarda gecikmeler yaratıyor

-Küresel filonun ortalama yaşı, 1990-2024 dönemi için ortalama 13,6 yıldan önemli bir artışla 14,8 yıla yükselerek rekor bir seviyeye çıktı.

-Uçak teslimatları, 2018 deki 1.813 uçak teslim rakamından keskin bir şekilde düştü. 2024 teslimatları için tahmin, yıla girerken tahmin edilene göre %30 düşüşle 1.254 uçakta kalacak.2025 te teslimatların 1.802 ye yükseleceği tahmin ediliyor, bu da 2.293 teslimat için daha önceki beklentinin oldukça altında ve 2025 te daha fazla aşağı yönlü revizyon oldukça olası görülüyor.

-Yeni uçaklar için kümülatif karşılanmamış sipariş sayısı rekor bir seviye olan 17.000 uçağa ulaştı. Mevcut teslimat oranlarında, bu teslimatların yerine getirilmesi 14 yıl sürecek.

Trump dönemi ve ticaret savaşları havacılığı etkileyebilir

Güçlü jeopolitik ve ekonomik belirsizliklerle birlikte, sektör görünümüne ilişkin önemli riskler de bulunduğuna dikkat çeken IATA analizinde şu değerlendirmelere yer verildi: “Avrupa ve Orta Doğu’daki savaşların yayılması durumunda beklentilerin kötüleşmesi riski bulunuyor.

Tersine bir durumda ise her iki çatışmada da barışın sağlanmasının, özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı örneğinde olumlu bir etkisi olması muhtemeldir. ABD’de Trump Yönetimi, beraberinde birçok önemli belirsizliği de getirmektedir. Gümrük tarifeleri ve ticaret savaşları muhtemelen hava kargosuna olan talebi azaltacak ve potansiyel olarak iş seyahatlerini de etkileyecektir.

Bu politikalar, politika tepkisi olarak daha yüksek faiz oranlarıyla enflasyonu yeniden alevlendirirse, talep üzerindeki olumsuz etkiler daha da kötüleşecektir. Bununla birlikte, ilk Trump yönetiminin iş dostu duruşu bu dönemde devam ederse, deregülasyon ve iş basitleştirmesinden elde edilen kazanımlar önemli olabilir. ABD’de havacılığın karbondan arındırma çabalarına hükümetin desteği konusunda belirsizlik var.”

Necmi ÇELİK – DÜNYA

LOJİPORT